PLEINSAFARI
verslag #11
Rond schrijver
Willem van Toorn
(1935 – 2024)
PLEINSAFARI #11 – zaterdag 24 mei 2025
vertrek vanaf MidWest Cabralstraat
(wordt nog aangevuld)
Buurtgenoot en kunstenaar PJ Roggeband organiseerde een speciale PLEINSAFARI als ode aan de vorig jaar overleden schrijver en vertaler Willem van Toorn. Hij is geboren en getogen in De Baarsjes en heeft in menige publicatie verhaald over zijn jeugd in Amsterdam-West. Aan het programma werkt ook BEN BERNDSEN van Historisch Archief De Baarsjes mee, evenals
dichter INEKE HOLZHAUS, weduwe van Willem van Toorn.
Tijdens de wandeltocht is er aandacht voor Van Toorn als schrijver, dichter, vertaler, landschapsactivist en redactielid Raster. Na een korte introductie volgt een route, via allerlei pleinen in de Baarsjes, naar betekenisvolle plekken waar fragmenten uit zijn werk ten gehore worden gebracht. Eindpunt is MidWest, waar een overzicht van zijn publicaties te zien is.
Na afloop wordt nog een heruitgave van ‘Hoge wind’ uitgedeeld; een speciale publicatie
van 4 gedichten van Willem van Toorn voor de 4 mei herdenking 2014 in De Baarsjes.
HERHAALDE WANDELING (ook titel van gedichtenbundel uit 1975)
Dit programma is trouwens een vervolg op PLEINSAFARI #3 (van 8 juni 2024)
toen we vanwege het overlijden van Willem van Toorn de week ervoor
ons programma hadden aangepast.
lees hier het verslag van deze tocht
Ben Berndsen staat voor de vroegere lagere school van Willem van Toorn in de Orteliusstraat en leest enkele fragmenten voor uit het boek ‘De rivier’.
(dank Nora voor onder meer deze foto)
Van Toorn schreef in 2022 nog een stuk over zijn jeugd voor een magazine ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van De Baarsjes. Hij werd in 1935 geboren op de Postjesweg als zoon van een kleermaker uit de Betuwe. Eigenlijk was het toen al een immigrantenbuurt, volgens Van Toorn.
“Al kwamen de immigranten niet uit Turkije of Noord-Afrika maar uit Nederlandse provincies. De melkboer tegenover ons sprak Fries met zijn vrouw en sommige klanten; horlogemaker en opticien Van Ewijk en zijn vrouw spraken hetzelfde Betuwse dialect als mijn ouders…”
De Tweede Wereldoorlog speelt een belangrijke rol in het werk van Willem van Toorn. In deze video vertelt hij er meer over. Ook in de bundel ‘De jongenskamer’ staan er talloze verwijzingen.
Op bovenstaande foto is nog maar een deel van de collectie van Ben Berndsen te zien, wat een verzameling heeft die man.
(selectie) boeken van Willem Van Toorn
De toeschouwers (roman, 1963)
Pestvogels en andere verhalen (1980)
De rivier (roman, 1999)
Stoom (roman, 2005)
De Jongenskamer (bundel, 2018)
Morgenrood (roman, 2022)
Leesbaar landschap (essay, 1998)
Willem van Toorn was tevens vertaler van onder meer Franz Kafka en John Updike.
Ook was hij samensteller van hele diverse boeken zoals Ooitgedicht (‘groot aantal gedichten verzameld in een boek’) en Querido’s letterkundige reisgids van Nederland.
Voor dat laatste boek schreef hij bijvoorbeeld zelf onderstaand lemma!
Route Willem van Toorn & De Baarsjes
Bij de introductie leest zijn weduwe Ineke Holzhaus in MidWest een fragment voor uit het boek ‘Pestvogels’ van Willem van Toorn.
Via Balboa-, Magalhaens- en Columbusplein gaan we langs twee adressen op de Postjesweg. Op nummer 88 werd hij geboren en speelden vele taferelen uit de Tweede Wereldoorlog zich af, in 1947 verhuisden ze naar nummer 80.
Vervolgens lopen we naar zijn lagere school in de Orteliusstraat en via de Hoofdweg naar het bekende Mercatorplein.
Bovenstaand fragment komt uit Raster #106.
Willem van Toorn zat lang in de redactie van dit opmerkelijke literaire tijdschrift in boekvorm.
Dit nummer heeft als thema ‘de plek’. Een uitgelezen moment voor van Toorn om te verhalen over tekens en sporen in het landschap.
Haast alle gedichten in ‘Dooltuin’ roepen landschappen op. Deze poëziebundel uit 1995 is rijkelijk verluchtigd met prachtige litho’s van Willem den Ouden (1928 – 2025).
Samen trokken ze op tijdens de protesten tegen de dijkverzwaringen in de jaren tachtig en negentig.
Historisch Archief De Baarsjes
website
PLEINSAFARI wordt mogelijk gemaakt door Woorden van West;
een initiatief van Stadsdeel West van de gemeente Amsterdam.